Trong bối cảnh ngành vật liệu xây dựng đang đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là tình trạng dư cung kéo dài, việc quy hoạch ngành xi măng được xem là giải pháp cấp thiết nhằm điều tiết hợp lý nguồn lực, đảm bảo phát triển bền vững. Bộ Xây dựng đã đề xuất bổ sung ngành xi măng vào danh mục quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành – động thái thể hiện quyết tâm tháo gỡ khó khăn và chấn chỉnh lại chiến lược phát triển ngành này.
1. Thực trạng đáng lo ngại về quy hoạch ngành xi măng
Hiện cả nước có 92 dây chuyền sản xuất xi măng với tổng công suất trên 122 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, sản lượng tiêu thụ thực tế năm 2024 chỉ đạt khoảng 95 triệu tấn, khiến các dây chuyền chỉ hoạt động ở mức khoảng 77% công suất thiết kế. Nguyên nhân đến từ việc cung vượt cầu kéo dài, cả ở thị trường nội địa lẫn xuất khẩu.
Trong khi nhu cầu tiêu thụ nội địa chỉ đạt dưới 650 kg/người/năm – thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu, thì thị trường xuất khẩu cũng gặp rào cản từ các chính sách chống bán phá giá, hạn chế carbon và bảo hộ sản xuất nội địa tại nhiều quốc gia.
2. Vì sao cần bổ sung quy hoạch ngành xi măng vào quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành?
Từ sau khi Luật Quy hoạch 2017 được ban hành, quy hoạch ngành xi măng (trước đó là Quy hoạch 1488) bị bãi bỏ, dẫn đến việc các địa phương mạnh tay phê duyệt các dự án xi măng mới theo cơ chế thị trường. Trong giai đoạn 2020–2024, thêm 13 dây chuyền với tổng công suất hơn 35 triệu tấn/năm được cấp phép. Hệ quả là nguồn cung tăng mạnh, vượt xa nhu cầu thực tế.
Việc thiếu vắng quy hoạch tổng thể đã tạo ra sự mất cân đối nghiêm trọng, gây lãng phí hàng trăm nghìn tỷ đồng đầu tư – trong đó 75% là vốn từ ngân hàng và nhà nước.
- Bổ sung ngành xi măng vào danh mục quy hoạch chuyên ngành sẽ giúp:
- Kiểm soát đầu tư mới theo định hướng phát triển bền vững.
- Ngăn chặn tình trạng xây dựng tràn lan tại các vùng đã đủ công suất.
- Tối ưu hóa hiệu suất hoạt động của các dây chuyền hiện có.
3. Những kiến nghị từ doanh nghiệp và giải pháp dài hạn cho quy hoạch ngành xi măng
Các doanh nghiệp trong ngành, như VICEM, đã đưa ra loạt kiến nghị như: ngừng cấp phép các dây chuyền công suất nhỏ, gây ô nhiễm; không đầu tư thêm tại những khu vực có mật độ nhà máy dày đặc; và đề xuất không áp thuế xuất khẩu clinker để hỗ trợ “xả van” dư thừa trong nước.
Về dài hạn, Bộ Xây dựng đã trình Thủ tướng phê duyệt Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng giai đoạn 2021–2030, định hướng đến 2050, trong đó đưa ra trần công suất xi măng không vượt quá 125 triệu tấn vào năm 2025. Đây được xem là bước đầu định hình lại quy hoạch ngành xi măng sau thời gian buông lỏng.
Với hơn 16 năm hoạt động trong lĩnh vực cung ứng thiết bị công nghiệp, T&T tự hào là đối tác đáng tin cậy của nhiều doanh nghiệp sản xuất xi măng trên cả nước. Chúng tôi cung cấp các giải pháp thiết bị hiện đại như băng tải Heesung, thiết bị lọc tách sắt TTVM, máy sàng rung TTVM, góp phần tối ưu hóa dây chuyền sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. T&T luôn cam kết đồng hành cùng ngành công nghiệp xi măng trong hành trình đổi mới và phát triển hiệu quả.
Trong bối cảnh ngành vật liệu xây dựng đang đứng trước thách thức lớn, việc đưa quy hoạch ngành xi măng vào danh mục quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành là bước đi cần thiết để đảm bảo sự phát triển đồng bộ, hiệu quả và tránh lãng phí tài nguyên quốc gia. Đây không chỉ là chiến lược ngắn hạn để giải bài toán dư cung, mà còn là tầm nhìn dài hạn hướng đến một ngành công nghiệp xi măng bền vững.
Nguồn: Báo Xây Dựng
