Từ bao đời nay, giấy giang không chỉ là vật phẩm gắn liền với tín ngưỡng và văn hóa dân tộc Mông mà còn trở thành một sản phẩm thủ công độc đáo, mang giá trị kinh tế và du lịch. Tại xã Pà Cò, huyện Mai Châu (Hòa Bình), người Mông đang nỗ lực gìn giữ và phát huy nghề làm giấy giang truyền thống như một phần quan trọng của bản sắc dân tộc.
1. Vai trò văn hóa đặc biệt của giấy giang trong đời sống người Mông
Đối với cộng đồng người Mông ở Pà Cò, giấy giang có vai trò vô cùng thiêng liêng. Đây là loại giấy được dùng trong các dịp lễ, Tết, thờ cúng tổ tiên và nhiều hoạt động tâm linh. Vào mỗi dịp năm mới, người Mông sẽ thay tờ giấy giang cũ bằng giấy mới để “niêm phong” năm cũ và đón chào năm mới với hy vọng may mắn và bình an.
Đặc biệt, những mảnh giấy giang được dán ở các góc nhà, cột nhà hay các vật dụng sinh hoạt trong nhà mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, tượng trưng cho sự bảo vệ, kết nối với tổ tiên và gìn giữ truyền thống.
2. Quy trình làm giấy giang đòi hỏi kỹ thuật và tâm huyết
Nghề làm giấy giang không đơn giản mà đòi hỏi sự tỉ mỉ và kỹ năng qua nhiều công đoạn:
- Chọn nguyên liệu: Phải sử dụng cây giang bánh tẻ – loại giang không quá non, không quá già để đảm bảo độ dai, bền của giấy.
- Nấu giang: Giang được chẻ nhỏ và nấu với tro bếp, vôi bột trong nhiều giờ để làm mềm sợi.
- Đập và lọc: Giang sau khi nấu được đập nát, lọc lấy nước bột và bỏ xơ.
- Đổ khuôn và phơi giấy: Bột giấy được đổ lên khuôn có kích thước phù hợp, dàn đều, sau đó phơi dưới ánh nắng cho khô.
Mỗi công đoạn đều cần sự khéo léo và kinh nghiệm. Việc tạo ra một tờ giấy giang đẹp, đều, không rách và đúng độ dày là kết quả của sự kiên trì và tâm huyết của người làm nghề.
3. Sáng tạo và phát triển các sản phẩm từ giấy giang để phục vụ du lịch
Không chỉ giữ vai trò văn hóa, giấy giang còn được người dân Pà Cò phát triển thành nhiều sản phẩm ứng dụng cao như: đèn lồng, giấy dán tường, giấy đóng quyển, đồ trang trí thủ công,… Những sản phẩm này không chỉ được sử dụng trong sinh hoạt thường ngày mà còn thu hút sự quan tâm của khách du lịch nhờ vào tính thẩm mỹ và câu chuyện văn hóa phía sau.
Mô hình “Mong Space” tại xóm Chà Đáy là một ví dụ điển hình cho việc kết hợp văn hóa và du lịch. Với không gian được bài trí từ giấy giang và thổ cẩm Mông, nơi đây trở thành điểm đến yêu thích, giúp du khách hiểu thêm về nghề truyền thống và tạo đầu ra bền vững cho sản phẩm.
4. Tiềm năng phát triển kinh tế từ giấy giang truyền thống
Hiện nay, nhiều hộ gia đình tại Pà Cò đã coi nghề làm giấy giang như một hướng đi kinh tế ổn định. Có khoảng 20 phụ nữ Mông chuyên làm giấy giang để bán ra thị trường và chuyển xuống các tỉnh khác như Hà Nội. Dù giá thành cao hơn giấy công nghiệp, giấy giang vẫn được ưa chuộng vì giá trị truyền thống, độ bền và tính thủ công nghệ thuật.
Ngoài ra, nhu cầu sử dụng giấy giang trong các nghi lễ tôn giáo, các sản phẩm du lịch thủ công và trang trí Homestay ngày càng tăng, mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho người dân và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Để phát triển các ngành thủ công truyền thống như làm giấy giang, việc đầu tư vào thiết bị hỗ trợ sản xuất là vô cùng quan trọng. T&T – với hơn 16 năm đồng hành cùng các ngành công nghiệp, đặc biệt là sản xuất giấy, tự hào là đơn vị cung cấp các thiết bị và vật tư như băng tải Heesung, thiết bị lọc tách sắt TTVM, máy sàng rung TTVM,… giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng suất mà vẫn giữ được nét thủ công đặc trưng.
Trong bối cảnh hiện đại hóa, nghề làm giấy giang tại Pà Cò không chỉ là một di sản văn hóa cần được bảo tồn mà còn là một tiềm năng phát triển du lịch và kinh tế địa phương. Việc phát huy giá trị truyền thống kết hợp ứng dụng sáng tạo và sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp như T&T sẽ là chìa khóa để giấy giang tiếp tục lan tỏa, vươn xa và sống mãi với thời gian.
Nguồn: Báo Dân tộc và phát triển
